Fons draait-, ademt-, support-, leeft voor en schrijft over muziek
Hoe oud is jazz?
Jules Deelder, heeft de vraag ooit beantwoord in zijn gedicht Jazzverleden. Die tekst ga ik hier niet herhalen, want dat kan alleen maar als je de tekst op de juiste manier voordraagt: op z’n Deelders. Maar ja, die zit in de jazzhemel… Daar kan hij lekker bakkeleien over de geschiedenis van de jazz met kopstukken uit de Leidse Jazzgeschiedenis, zoals Leidse jazzliefhebbers en -organisatoren Cees Hugens, Henny Kwik en Dick Wansink, drie kopstukken die een vooraanstaande rol in de ontwikkeling van de jazz in Leiden hebben gespeeld.
Laat ik het zo zeggen: eeuwen geleden hebben de oorspronkelijke bewoners van het Afrikaanse continent, die in Amerika tot slaaf gemaakt werden, hun muziek meegenomen naar de nieuwe wereld. Als tot slaaf gemaakten gebruikten ze die muzikale roots in hun poging te overleven in tijden van dwangarbeid en slavernij. Zo heeft die muziek -verder uitgegroeid tot de jazz en blues zoals we die nu nog steeds kennen- hen geholpen hardship, sorrow en trouble het hoofd te bieden.
Hoe oud is jazz in Leiden? *
Jazz in Leiden wordt in het kloeke boek ‘Leidse Jazz Geschiedenis van 1899 tot 2009’ (Cees Mentink) getraceerd tot in het eerste begin van de twintigste eeuw. Rudi van Maanen, schrijver van de inleiding, komt de Leidse jazz voor het eerst op schrift tegen in. In het hoofdstuk ‘Het sociaal-culturele leven’ van de publicatie ‘Leiden, De geschiedenis van een Hollandse stad’ (2004) wordt volgens Van Maanen het fenomeen ‘Jazz in Leiden’ voor het eerst vermeld.
Ook Cor Smit, historicus en jazzliefhebber, ziet in de ‘Leidse Jazzgeschiedenis’ onder de titel ‘Jazz in perspectief’, de jazz vroeg in de jaren twintig van de vorige eeuw in Leiden wortel schieten. In die tijd was jazz in Leiden volgens Smit breed gedragen amusementsmuziek met een studentikoos randje. En tijdens de tweede wereldoorlog was volgens hem het luisteren naar geallieerde radiozenders -hoe gevaarlijk soms ook- één van de mogelijkheden om contact te houden met die ‘ontaarde’ muziek’. Met jazz, dus.
Op de twee cd’s bij het genoemde boek is de ontwikkeling van de jazz in Leiden goed te horen. Een (Leidse) greep. Het strijkorkest The Blue band speelde in 1920 ragtime georiënteerde muziek, vanaf de 20’er jaren speelde de in Leiden geboren David Broekman tientallen jaren met grote namen uit de Amerikaanse amusements- en jazzmuziek (o.a. Frank Sinatra, Teddy Charles) en de sympathieke saxofonist Bob Rigter (1934-2017) speelde zijn leven lang met grote regelmaat in Leiden.
Het dixieland- en partyfeestorkest Leidsch Studenten Jazz Gezelschap (sinds 1984) speelde op binnen- en buitenlandse festivals en Ben Webster is vanwege zijn beroemde laatste concert onverbrekelijk verbonden aan Jazz In Leiden! De honderd jaar lange namenlijst is vrijwel oneindig, dus ik noem de meeste niet en een paar wél. ‘Oudgedienden’ als Frits Landesbergen, Cedric Glans, Dolf del Prado; minder oudgedienden als Tom Beek, Bart Wirtz, Karel Boehlee, Tim Eijmaal, Rolf Delfos en Martijn van Iterson. Nieuwe namen: Pascal Janssen (trompet), Younes Benslimane (piano) en Tijn Koenen (drums).
Hoe nieuw is jazz in Leiden?
Omdat jazz altijd improviseert en vernieuwt is het dus altijd nieuw. Ook in Leiden. Dus ook in 2023. Want zie, na twee roerige jaren, is Jazz, dat mistige rooie beest, opnieuw op rooftocht in Leiden. In de Leidse Blues- en Jazzweek 2023 is ze als vanouds ‘on the loose’ om jullie, muziekliefhebbers, met huid en haar te verslinden! Trotseer dat gevaar, vrienden, en treed haar onverschrokken tegemoet van 16 tot 22 januari. Op tientallen locaties, voor vele tientallen optredens. Vanaf de opening (16 januari) in het volledig gerenoveerde Leidse stadhuis tot het slotconcert op zondagavond 22 januari in De Twee Spieghels.
Ook de roemruchte Kroegentocht is er weer! Woensdag 18 januari 2023. Soms weinig nieuws onder de zon (regen/sneeuw), dames en heren, maar altijd inspirerend, vrolijk en gevarieerd. Vaak heerlijk bekend, en zo nu & dan, verrassend onbekend en -dus- vernieuwend. Maar, zoals saxofonist Ben Webster 6 september 1973, kort voor zijn dood, in De Twee Spieghels zei: “Son, you are young and growing, and I am old and going , so have fun while you can!”
Geniet dus en beleef veel plezier bij de nieuwste eruptie van die in Leiden al meer dan honderd jaar rondwarende muziek: Jazz! (en blues, en wereldmuziek, en dansmuziek)
*Belangrijke en bijna onuitputtelijke bron van kennis en inspiratie voor deze tekst is de Leidse jazzbijbel ‘Leidse Jazz Geschiedenis van 1899 tot 2009’, een fraai boek (+ twee cd’s) dat in 2008 verscheen. Zéér uitgebreid, informatief én leesbaar is het een uitgave die zijn titel méér dan waarmaakt.
*Belangrijke en bijna onuitputtelijke bron van kennis en inspiratie voor deze tekst is het Leidse jazzboek ‘Leidse Jazz Geschiedenis van 1899 tot 2009’, een fraai boek (+ twee cd’s) dat in 2008 verscheen. Zéér uitgebreid, informatief én leesbaar is het een uitgave die zijn titel méér dan waarmaakt.
